Ararat: Eternal Symbol of Our Nation’s Soul

The Pashinyan government’s recent decision to remove the image of Mount Ararat from the stamps of passport control, along with whispers that it may soon erase it from Armenia’s coat of arms, marks a troubling moment in our national story. This is not merely a matter of design or symbolism. It is about dignity, history, and identity.

Mount Ararat is visible from nearly every corner of Yerevan and beyond. Its snow-capped peaks dominate our skyline, our memory, and our imagination. For Armenians, Ararat is not just a mountain across the border in Turkey; it is the heart of our heritage. It is etched on the Armenian coat of arms, carved into church stones, painted on our walls, and displayed in almost every Armenian home around the world. It is the mountain of Noah’s Ark, where, according to the Book of Genesis, humanity restarted after the flood. In Armenian lore, it is also where Noah descended to settle on the territory that is now Armenia. Furthermore, with Armenians being the first nation to adopt Christianity as a state religion in 301 AD, no other symbol so perfectly unites Armenia’s faith, history, and identity.

That Ararat today lies on Turkish soil does not diminish its place in Armenian culture and identity. Symbols are not about jurisdiction; they are about belonging. To erase Ararat from our official documents and symbols is to sever Armenians from their deepest roots. And to do so under pressure from Turkey, as appears to be the case, is a dangerous act of appeasement.

No one can reasonably claim that Armenia’s use of Ararat on its coat of arms or stamps constitutes a territorial claim on Turkey. The world is full of similar examples. Ireland, Greece, and India, to name a few, use images that symbolize territories beyond their current state borders. No responsible government should allow another state to dictate its state and cultural symbols. The presence of Ararat on our coat of arms and in our public life is not an act of defiance; it is an affirmation of identity. Armenia has every right to keep it there, just as Armenians in every corner of the diaspora have the right to hang its image in their living rooms.

The irony is that symbols like Ararat could, in a wiser political climate, be bridges rather than barriers. Turkey could acknowledge that Armenians have a special relationship with Ararat without seeing it as a threat. Indeed, recognizing the depth of that bond could be an act of reconciliation, not division. But reconciliation requires honesty and respect, not the erasure of what Armenians hold most dear.

In the end, this is not only about passports, stamps, or coats of arms. It is about whether Armenia will stand firm in preserving its own identity or allow that identity to be edited by others. A government that asks its people to give up their most cherished symbols in the name of diplomacy is not leading; it is submitting.

Mount Ararat is in Turkey. But it will always belong to the Armenian soul. No decree, no erased stamp, no redrawn coat of arms can change that truth. And a government that forgets this truth is not appeasing its neighbor—it is betraying its people.

Փաշինյանի կառավարության որոշումը՝ հանել Արարատ լեռան պատկերը մուտքի և ելքի անձնագրային կնիքներից, իսկ հետո նաև այն հեռացնելու մասին խոսակցությունները Հայաստանի զինանշանից, մեր ազգային պատմության մեջ մտահոգիչ պահ են նշանավորում։ Սա պարզապես ձևավորման կամ խորհրդանիշի հարց չէ․ սա արժանապատվության, պատմության և ինքնության հարց է։

Արարատ լեռը երևում է Երևանից և Հայաստանի տարբեր անկյուններից։ Նրա ձյունածածկ գագաթները տիրում են մեր տեսադաշտին, հիշողությանը և երևակայությանը։ Հայերիս համար Արարատը պարզապես Թուրքիայում գտնվող լեռ չէ․ այն մեր ժառանգության սիրտն է։ Այն պատկերված է Հայաստանի զինանշանի վրա, քանդակված է եկեղեցիների քարերում, նկարված է մեր պատերին և տեղ գտած՝ գրեթե յուրաքանչյուր հայկական տանը աշխարհի տարբեր ծայրերում։ Դա Նոյյան տապանի լեռն է, որտեղ, ըստ Ծննդոց գրքի, մարդկությունը նորից սկսեց իր ընթացքը ջրհեղեղից հետո։ Հայկական ավանդույթում Արարատն այն վայրն է, որտեղից Նոյը իջավ և հաստատվեց այն տարածքում, որն այսօր Հայաստանն է։ Եվ քանի որ հայաստանը 301 թ․ առաջինն էր աշխարհում, որ քրիստոնեությունը դարձրեց պետական կրոն, չկա որևէ այլ խորհրդանիշ, որը նույնքան կատարյալ միավորի հայ ժողովրդի հավատը, պատմությունը և ինքնությունը։

Այն փաստը, որ այսօր Արարատը գտնվում է Թուրքիայի տարածքում, չի նվազեցնում նրա տեղը հայկական մշակույթում և ինքնության մեջ։ Խորհրդանիշները տարածքային իրավասության մասին չեն, այլ պատկանելիության։ Արարատը մեր պետական փաստաթղթերից ու խորհրդանիշներից ջնջելը նշանակում է կտրել մեզ մեր խորագույն արմատներից։ Իսկ դա անել Թուրքիայի ճնշման տակ, ինչպես ակնհայտ է, վտանգավոր զիջում է։

Անտրամաբանական է պնդել, թե Հայաստանի զինանշանի կամ անձնագրային կնիքների վրա Արարատի պատկերի օգտագործումը տարածքային պահանջ է Թուրքիայի նկատմամբ։ Աշխարհում նման օրինակներ շատ կան։ Իռլանդիան, Հունաստանը, Հնդկաստանը և այլ երկրներ օգտագործում են պատկերներ, որոնք խորհրդանշում են իրենց ներկայիս պետական սահմաններից դուրս գտնվող տարածքներ։

Ոչ մի պատասխանատու կառավարություն չպետք է թույլ տա, որ մեկ այլ պետություն՝ առավել ևս Թուրքիան, թելադրի մեր պետական և մշակութային խորհրդանիշները։ Արարատի ներկայությունը մեր զինանշանի վրա և մեր հանրային կյանքում հակադրվելու դրսևորում չէ․ դա ինքնության հաստատում է։ Հայաստանը լիարժեք իրավունք ունի այն պահպանելու, ինչպես աշխարհի յուրաքանչյուր անկյունում ապրող հայերն ունեն իրավունք այն կախելու իրենց սրահներում։

Պարադոքսալ է, բայց նման խորհրդանիշները կարող էին լինել կամուրջներ, այլ ոչ թե պատնեշներ, եթե քաղաքական միջավայրը խոհեմ լիներ։ Թուրքիան կարող էր ընդունել, որ հայերը ունեն հատուկ կապ Արարատի հետ՝ առանց դա սպառնալիք ընկալելու։ Այդ կապի ճանաչումը կարող էր լինել հաշտեցման, այլ ոչ թե բաժանման քայլ։ Բայց հաշտեցումը պահանջում է անկեղծություն, ազնվություն և հարգանք, ոչ թե այն ջնջելը, ինչը հայերի համար ամենաթանկն է։

Ի վերջո, սա միայն անձնագրերի, կնիքների կամ զինանշանների մասին չէ։ Սա այն մասին է, թե արդյոք հայ ժողովուրդը կդիմանա իր ինքնությունը պահպանելու հարցում, թե թույլ կտա, որ ուրիշները խմբագրեն այն։ Կառավարությունը, որ իր ժողովրդին ստիպում է հրաժարվել իրենց ամենաթանկ խորհրդանիշներից դիվանագիտության անունով, առաջնորդ չէ․ այն հանձնվող է։

Արարատ լեռը գտնվում է Թուրքիայում։ Բայց այն միշտ էլ պատկանելու է հայ ժողովրդի հոգուն։ Ոչ մի հրաման, ոչ մի ջնջված կնիք, ոչ մի վերանկարված զինանշան չի կարող փոխել այդ ճշմարտությունը։ Իսկ այն կառավարությունը, որ մոռանում է այս ճշմարտությունը, ոչ թե հարևանին է հանգստացնում, այլ դավաճանում է իր ժողովրդին։

Vartan Oskanian

Վարդան Օսկանյան